پویایی‌شناسی ویروس کرونا- بخش دوم: بعد اقتصادی و توسعه کسب و کار
🎬 پرده اول
👈 ۸ سال پیش نزدیک به عید قیمت مرغ به علت تقاضای زیاد و هیجانی مردم به شدت بالا رفته و حدود دو برابر رشد کرد. صدا و سیما مکرر مردمی را نشان می‌داد که در صف مرغ را به قیمت دو برابر هفته قبل خریداری می‌کردند. همین موضوع باعث شد که دولت به فکر واردات مرغ و برخی افراد به فکر تأسیس مرغداری و یا حتی سرمایه‌گذاری در مرغداری‌های موجود شوند. طوری که برخی افراد حتی پول قرض کرده و در این بازار سرمایه‌گذاری کردند.
🎬 پرده دوم
👈 بعد از عید وضعیت طور دیگری شد. جوجه‌ریزی صورت گرفته توسط سرمایه‌گذاران به بار نشسته و تعداد زیادی مرغ حدود ۱۰ فروردین آمده عرضه به بازار شد اما دیگر تقاضایی در بازار وجود نداشت و حتی بسیاری از مردم برای یک ماه آینده خود هم مرغ خریداری کرده بودند! به قدری وضعیت تولیدکنندگان و تازه واردین بازار سخت شد که حاضر شدند مرغ‌ها را امحاء کنند. دقت کنید در این بازار هم مصرف کننده به علت خرید مرغ با قیمت بالا ضرر کرد و هم تولید‌کننده به علت عدم وجود خریدار متحمل زیان شد. این فاجعه به علت عدم درک #پویایی_بازار و کمبود خرد حکمرانی در دستگاه‌های مرتبط به وقوع پیوست.
🎬 پرده سوم
👈 امسال کشور ما مانند بسیاری از کشورها درگیر مبارزه با ویروس کرونا شده است و کمبود اقلامی مانند ماسک، الکل و … بخش کثیری از دستگاه‌های حاکمیتی، دولتی و نیمه دولتی، گروه‌های جهادی و بخش خصوصی را بر آن داشته است که با شتاب زیاد وارد عرصه تولید این اقلام شوند. در مدل قبلی که در این سایت ارائه شد رفتار #Overshoot_and_Collapse تعداد مبتلایان به ویروس را مشاهده کردیم. رفتار تقاضا برای اقلام بهداشتی هم مانند تعداد مبتلایان از الگوی #فراز_و_سقوط پیروی می‌کند و عدم درک درست آن و تأخیر اطلاعات در بازار و تبدیل آن به ظرفیت بالاتر برای تولید می‌تواند برای افرادی که با نیت کسب و کار و اقتصادی وارد بازار شده‌اند و متاسفانه برای تولیدکنندگان سنتی و حرفه‌ای این صنعت بسیار مهلک باشد. البته این ملاحظه شاید برای بخش‌هایی که صرفاً با دید خیرخواهانه و موقت وارد این عرصه شده‌اند مهم نباشد.
🔴 به مدل فوق و نمودارهای نمایش داده شده دقت کنید. این مدل با درنظر گرفتن برخی مفروضات ساخته شده است که بر آنها مروری می کنیم.
▪️ مفروضات بخش شیوع بیماری (اپیدمی) عیناً مطابق مدل قبلی است که در این سایت نمایش داده شد.
▪️ در مدل جدید (بخش اقتصادی) فرض شده است که تقاضای اقلام بهداشتی در صورت عدم ارضاء در دوره زمانی مربوطه تجمیع و اصطلاحاً عقب می‌افتد (#backlog) اما از بین نمی‌رود. این یک فرض خوشبینانه از منظر منافع تولیدکنندگان است.
▪️ تأخیر اطلاعاتی در مدل در نظر گرفته نشده است که این هم یک فرض خوشبینانه از منظر منافع تولیدکنندگان است.
⭕️ نتیجه مهم: باید تأکید کنم که نتیجه‌گیری بیان شده مبتنی بر رفتار و ساختار مدل بیان می‌شود و اعداد (که ممکن است با دقیق شدن برخی پارامترها تغییر کنند) اهمیت زیادی در نتیجه‌گیری نخواهند داشت. نتیجه مهم این مدل را می‌توانید در متغیر زیان (Loss) که در واقع فاصله نرخ تولید مورد نیاز و ظرفیت تولید ایجاد شده را نشان می‌دهد مشاهده بفرمایید. این فاصله نشان دهنده زیان قابل توجه این صنعت در صورت عدم در نظر گرفتن سیاست‌های درست می‌باشد. در ضمن هزینه‌های نگهداری موجودی هم زیان قابل توجهی را علاوه بر زیان فوق‌الذکر می‌تواند به این صنعت وارد کند.
💡سیاست‌های پیشنهادی
◀️ برای تولیدکنندگان تازه وارد زمان ورود به بازار بسیار مهم است و هر چه زودتر بتوانند وارد شوند سود اقتصادی بیشتری کسب خواهند کرد. حتی چند روز هم در این شاخص بسیار مهم می‌باشد.
◀️ خروج به موقع از این بازار و یا کشف بازار جدید (مثلا صادرات یا هر گزینه دیگری مانند تولید محصولات دیگر) نقش بسیاری مهمی در عدم تحمیل زیان دارد. تأکید می‌کنم به موقع بودن این اقدام بسیار مهم است.
◀️ از منظر حاکمیتی هم مراقبت از این صنعت راهبردی (اقلام بهداشتی) مهم است و حاکمیت باید حافظ منافع مشروع تولیدکنندگان سنتی و حرفه‌ای این بخش باشد وگرنه در بلندمدت باعث عدم‌اعتماد و سودجویی می‌شود. لذا حاکمیت می‌تواند با مدت‌دار کردن مجوز برای تازه‌واردین هم از منافع آنها و هم تولیدکنندگان سنتی و حرفه‌ای حمایت کند و با ارائه مشاوره و بوجود آوردن فرصت‌های استفاده از ظرفیت ایجاد شده نقش مهمی در عدم زیان صنعت بازی کند.
🔴 جمله خاتمیه: حکمرانی در بحران‌ها باید به دور از احساسات آنی و مبتنی بر خرد سیستمی باشد وگرنه درمان می‌تواند به مراتب خطرناک‌تر از بیماری باشد. دستگاه حکمرانی کشور برای عبور از بحران‌ها احتیاج به حکمرانانی امین، حفیظ و علیم دارد چرا که جز با چنین افرادی امکان عبور از بحران میسر نمی‌شود.
